Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej zostało otwarte w 2024 roku. Mieści się w budynku XVII wiecznej chęcińskiej synagogi, przy ulicy Długiej 21, nieopodal Rynku. Mający wyjątkowo bogatą historię budynek w 2023 roku przeszedł generalny remont odzyskując dawny urok, by ponownie stać się niezwykle istotnym miejscem na mapie Chęcin. Obiekt służy jako miejsce spotkań, konferencji, wystaw i wydarzeń edukacyjnych, promując tym samym dialog międzykulturowy i wzajemne zrozumienie. Symbolizując wielokulturowość Chęcin jest też ważnym ogniwem łączącym bogatą historię gminy i miasta z teraźniejszością i nowoczesnością.
Synagoga podzielona jest na 2 kondygnacje, obie udostępnione są dla zwiedzających. Na parterze znajduje się m.in. Sala Modlitw, w której zachował się ołtarz Aron ha-kodesz, wykonany z czarnego marmuru, z intarsjami z marmuru chęcińskiego. Na piętrze natomiast znajduje się bogato wyposażona Sala Edukacyjna.
Chęcińska synagoga posiada także okazały Babiniec, z oddzielnym wejściem na który prowadzą schody wykonane z piaskowca. Dziś znajdziemy w nim ekspozycję przedstawiającą wizerunki Żydów pochodzących z Chęcin, a także dokumenty dotyczące mieszkańców żydowskiego pochodzenia.
Wchodząc do Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej, natkniecie się na nasze logo, którego graficzną część tworzy biała litera ש „szin” na niebieskim tle. Dlaczego ta dwudziesta pierwsza litera alfabetu hebrajskiego, litera ognia i transformacji, stała się naszym logiem? Poszukując najlepszego symbolu dla obiektu, który jest świadectwem życia, kultury, historii i religii jednej z najbardziej licznych społeczności Chęcin w dawnych latach, naszą uwagę skupiliśmy zarówno na prostocie takiego znaku, jak i na przypisywanemu mu znaczeniu.
Uważa się, że ש jest najbardziej znaną literą hebrajską. Być może ze względu na jej interesujący kształt. Niektórzy, porównują jej formę do wznoszącego się płomienia, który reprezentuje ogień ofiarny, palący się w Świątyni Jerozolimskiej, inni do korony. Pewnym jest, iż składa się ona z trzech pionowych linii symbolizujących kolumny czy też filary, jako podstawę świata, czyli: studiowanie Tory, modlitwę i dobre uczynki. Linie te można interpretować także jako trzy ogólne cechy człowieka: wola, intelekt i emocje. Reprezentuje również skrajne przeciwieństwa prawej i lewej strony oraz wymóg zrównoważenia ich poprzez podążanie za centralnym filarem, środkową drogą.
Pierwszą literą słowa szalom (co oznacza pokój, ale także kompletność, doskonałość) jest właśnie „szin”. ש jest również pierwszą literą słowa Szadaj – jednego z imion Boga, tłumaczonego zwykle jako „Wszechmogący”. Ponad to, nawiązuje do Szabatu, siódmego dnia Stworzenia. Dzień ten oznacza całkowity odpoczynek od tygodnia pracy i wypełniony jest spokojem.
Reprezentująca imię Boga litera „szin” umieszczana jest na mezuzie – ozdobnym pojemniku zawierającym mały zwój pergaminu, z naniesionymi dwoma fragmentami Tory, która zdobi zewnętrzną prawą framugę drzwi każdego żydowskiego domu. Zgodnie z tradycją, osoba przekraczająca próg domostwa dotyka mezuzy dłonią i całuje opuszki palców. ש odnaleźć można także na tefilinie, nazywanym również filakteriami. Są to dwa pudełeczka zakładane przez mężczyzn i chłopców, po ukończeniu trzynastego roku życia, podczas codziennej modlitwy - w dni powszednie. Wykonane z jednego kawałka skóry wołowej malowanej na czarno, mieszczą kawałki pergaminu z tekstem czterech ustępów Tory w tym również modlitwę „Szma Izrael”. Litera „shin” wyryta jest na pudełeczku zakładanym na głowę, pojawia się tam w dwóch formach: standardowej trójgłowej oraz z czterema rozszczepieniami. Te dwie formy reprezentują dwa rodzaje Boskiej mądrości: objawioną i ukrytą.
Ostatnia interpretacja ש to szana, czyli rok, którego cztery pory mają swoje odzwierciedlenie w czterech liniach litery. Każda z pór stawia nacisk na inne obszary życia, ale pomimo sezonowych zmian należy pozostać niezachwianym w swojej wierze w Boga.
W naszej interpretacji, w kontekście odrestaurowanego budynku dawnej synagogi, możemy mówić o przywróceniu pamięci, kultury i tradycji żydowskiej w miejscu, w którym przez wieki znajdowało się centrum religijne i społeczne chęcińskich Żydów.
Z uwagi na bogatą interpretację i znaczenie litery ש, właściwie w każdym ważnym aspekcie życia i duchowości, stała się ona inspiracją dla stworzenia logo nowo powstałego Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej. Jednostka w swojej działalności będzie odwoływać się rozpowszechniania wiedzy o kulturze, tradycji oraz historii społeczności żydowskiej w Chęcinach, co uchroni od zapomnienia obecność i znacznie Żydów w dziejach Polski i Chęcin. Przyczyni się także do harmonijnego rozwoju stosunków pomiędzy Polakami i Żydami, co z kolei jest ważnym elementem budowania otwartego społeczeństwa obywatelskiego.
Nasze miasto przez stulecia było domem dla ludzi o różnych korzeniach i przekonaniach religijnych, stanowiło wielokulturową mozaikę. Polacy i Żydzi żyli obok siebie, łączyły ich wspólne interesy, kontakty towarzyskie, spotykali się na ulicach i w punktach usługowych. Dziś niezwykle ważne jest, by pielęgnować tę bogatą przeszłość i nie pozwolić, by cztery wieki historii społeczności żydowskiej w Chęcinach uległy zapomnieniu.
