Europejskie Dni Archeologii, odbywające się od 15 do 16 czerwca, odbiły się szerokim echem również w Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej. Nie mogło być inaczej, bowiem budynek chęcińskiej synagogi był przez wieki świadkiem wielu ważnych wydarzeń odbywających się w mieście. Pomimo wielu trudnych historycznych zawirowań i zniszczeń przetrwał do dziś. Nawet tragedia II wojny światowej nie doprowadziła do jego upadku. Po jej zakończeniu służył mieszkańcom Chęcin jako siedziba biblioteki, dom kultury, a nawet kino o nazwie „Marmury”. To pozwoliło przetrwać synagodze aż do momentu jej rewitalizacji w roku 2023.
To wówczas rozpoczęły się gruntowne prace remontowe, mające na celu jej odnowienie. Odrestaurowano każdy element budynku, a także otaczające go ogrodzenie. Nowy blask zyskały ściany, a przed wejściem do dawnej sali modlitewnej na nowo podziwiać możemy odświeżony portal z piaskowca pochodzący z drugiego ćwierćwiecza XVII wieku. Na jego górze znajduje się zachowana inskrypcja w języku hebrajskim: „Jak straszne jest owo miejsce, nie inaczej że jest to Dom Boży i Wrota Niebios”. Po wkroczeniu do Sali Modlitw, po prawej stronie, oczom zwiedzających ukazuje się odnowiona i zachowana w bardzo dobrym stanie skarbona na datki, związane z działalnością gminy żydowskiej. Niezwykłe wrażenie sprawia najważniejszy element sali modlitewnej, czyli Aron ha-Kodesz. Ta obowiązkowa część każdej synagogi, to szafa ołtarzowa, w której Żydzi przechowywali zwoje Tory. Jej odnowiona rama zachwyca barwnymi zdobieniami.
Nie można również zapomnieć o miejscu, w którym stała bima, czyli inaczej podium do odczytywania Tory. Na jej pamiątkę pozostawiono kamienny ośmiokąt pośrodku sali modlitewnej. Niestety na ścianach nie zachowały się polichromie.
Podczas rewitalizacji synagogi wydobyto wiele cennych artefaktów, które można było podziwiać w gablocie ustawionej po prawej stronie przed wejściem do sali modlitewnej. To bezcenne pozostałości po żydowskich mieszkańcach Chęcin, pokazujące że było to miasto wielokulturowe.
Jak bardzo synagoga się zmieniła od czasu remontu, odwiedzający mogli zobaczyć najpierw na prezentacji, która wyświetlana była na ekranie w przedsionku. Został w niej ujęty każdy szczegół związany z jej rewitalizacją. Następnie podziwiali je na własne oczy, podczas wędrówki przez synagogę wraz z przewodnikiem. Zwiedzający zadawali wiele pytań związanych z historią synagogi.
Grzegorz Białek
Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej
